Hoe ontstaat een vitamine B12 tekort?

Vitamine B12, ook bekend als cobalamine, is een essentiële voedingsstof die cruciaal is voor de vorming van rode bloedcellen, het behoud van een gezond zenuwstelsel en de productie van DNA.

Hoewel een tekort aan vitamine B12 zeldzaam is in ontwikkelde landen, kan het ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken als het niet wordt behandeld. Een tekort aan deze vitamine kan op verschillende manieren ontstaan, elk met zijn eigen oorzaken en risicofactoren.

In dit artikel leer je of vitamine B12 kopen überhaupt zin heeft. Spoiler-alert: vitamine B12 uit voeding is altijd de beste optie.

Vegans en vegetariërs meer risico op een B12 tekort

Een van de meest voor de hand liggende oorzaken van een vitamine B12 tekort is een onvoldoende inname via de voeding. Vitamine B12 komt voornamelijk voor in dierlijke producten zoals vlees, vis, eieren en zuivel.

Veganisten en vegetariërs lopen daarom een groter risico op een tekort, vooral als ze geen voedingssupplementen gebruiken of B12-verrijkte voedingsmiddelen consumeren. In sommige gevallen kan zelfs een vegetariër die eieren en zuivel consumeert, onvoldoende B12 binnenkrijgen, afhankelijk van hun algehele dieet.

Malabsorptie en gastro-intestinale aandoeningen

Zelfs als iemand voldoende vitamine B12 via de voeding binnenkrijgt, kan een tekort ontstaan door problemen met de opname ervan in de darmen. Malabsorptie kan worden veroorzaakt door verschillende gastro-intestinale aandoeningen zoals coeliakie, de ziekte van Crohn, en chronische pancreatitis.

Deze aandoeningen beschadigen de slijmvlieslaag van de darmen, waardoor de opname van vitamine B12 wordt belemmerd. Ook chirurgische ingrepen zoals een maagomleiding kunnen de opname van deze vitamine verstoren.

Intrinsieke factor deficiëntie

Voor de opname van vitamine B12 uit voedsel is een stof nodig die in de maag wordt geproduceerd, genaamd de intrinsieke factor. Deze stof bindt zich aan vitamine B12 en faciliteert de absorptie ervan in het laatste deel van de dunne darm, het ileum.
Sommige mensen hebben een aandoening die pernicieuze anemie wordt genoemd, waarbij de productie van intrinsieke factor wordt verminderd of afwezig is. Dit leidt tot een ernstige vorm van vitamine B12-tekort, omdat de vitamine niet effectief kan worden opgenomen, ongeacht de hoeveelheid die via de voeding wordt ingenomen.

Medicatie en invloed op vitamine B12

Verschillende geneesmiddelen kunnen de opname en het metabolisme van vitamine B12 beïnvloeden. Protonpompremmers (PPI’s) en H2-receptorantagonisten, die vaak worden voorgeschreven voor maagzuur en GERD (gastro-esofageale refluxziekte), verminderen de maagzuurproductie.

Maagzuur is noodzakelijk voor het vrijkomen van vitamine B12 uit voedsel. Hierdoor kan langdurig gebruik van deze medicijnen leiden tot een vitamine B12-tekort. Metformine, een veelgebruikte medicatie voor diabetes type 2, is ook in verband gebracht met verminderde absorptie van vitamine B12.

Ouderen grotere kans op een vitamine B12 tekort

Oudere volwassenen lopen een hoger risico op een vitamine B12 tekort. Naarmate mensen ouder worden, neemt de productie van maagzuur af, wat de afgifte van vitamine B12 uit voedsel belemmert.

Bovendien neemt de functie van de intrinsieke factor af met de leeftijd, wat verdere opnameproblemen veroorzaakt. Dit maakt het voor ouderen essentieel om hun vitamine B12-niveaus regelmatig te laten controleren en indien nodig supplementen te nemen.

Genetische factoren

Genetische aanleg kan ook een rol spelen bij het ontwikkelen van een vitamine B12-tekort. Sommige mensen hebben genetische mutaties die de productie van de intrinsieke factor of de receptoren voor vitamine B12 in de darm beïnvloeden. Deze genetische varianten kunnen de efficiëntie van vitamine B12-opname verlagen en leiden tot tekorten, zelfs bij een ogenschijnlijk adequaat dieet.

Symptomen vitamine B12 tekort

De symptomen van een vitamine B12-tekort kunnen variëren van mild tot ernstig en omvatten vermoeidheid, zwakte, constipatie, verlies van eetlust en gewichtsverlies. Neurologische symptomen zoals gevoelloosheid en tintelingen in de handen en voeten, problemen met evenwicht, geheugenverlies en depressie kunnen ook optreden.

In ernstige gevallen kan een tekort leiden tot blijvende neurologische schade. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.

Diagnose en behandeling

Het diagnosticeren van een vitamine B12-tekort begint meestal met een bloedtest om de niveaus van deze vitamine te meten. Als een tekort wordt bevestigd, is de volgende stap het identificeren van de oorzaak.

Afhankelijk van de oorzaak kan de behandeling bestaan uit veranderingen in het dieet, orale B12-supplementen of intramusculaire injecties van vitamine B12. Bij pernicieuze anemie of ernstige malabsorptie zijn regelmatige injecties vaak noodzakelijk om adequate niveaus te behouden.

Conclusie

Preventie van een vitamine B12-tekort begint met bewustwording van de risicofactoren en symptomen. Voor mensen met een verhoogd risico, zoals veganisten, ouderen en mensen met bepaalde medische aandoeningen, is het belangrijk om hun B12-inname nauwlettend in de gaten te houden en regelmatig hun bloedwaarden te controleren.

Kortom, een vitamine B12-tekort kan door diverse oorzaken ontstaan, variërend van dieetkeuzes en malabsorptie tot genetische factoren en medicijngebruik. Het begrijpen van deze oorzaken en het nemen van passende preventieve maatregelen kan helpen om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen en bij te dragen aan een betere algehele gezondheid.