Vernietigende kritiek op peperdure kunstroute
De beroemde Zwolse beeldhouwer Ronald A. Westerhuis wil zijn mond niet meer houden. De half miljoen euro kostende kunstroute in Zwolle, die van het station naar het centrum loopt, is een complete mislukking die bovendien levensgevaarlijk is. En dat is niet de eerste blunder waarvoor de Zwolse burgers financieel moeten bloeden, vindt hij.
Beeldhouwer Ronald A. Westerhuis is niet zomaar een Zwolse kunstenaar in de marge. Hij leverde onder andere objecten aan prins Albert van Monaco, heeft een eigen vestiging in Shanghai, exposeerde in Miami en opende met Koning Willem-Alexander een van zijn projecten in Amsterdam.
Op weg naar de ABN Amro in Zwolle struikelde hij vorige week over de nieuwe kunstroute die het station met het centrum moet verbinden. Toen hij zich verdiepte in het hele project, schrok hij van de kwaliteit én de prijs die de burger ervoor heeft moeten betalen: 500 duizend euro. Het is volgens hem de zoveelste misser op het gebied van kunst en cultuur in Zwolle dat hij zijn mond niet langer wil houden. Wij ontmoeten hem op zijn werkplaats aan de Willemsvaart, vlak naast het oude Ecodrome.
U was het zat.
‘Inderdaad. Het is een keer tijd om wat te zeggen, na al die projecten die in Zwolle totaal zijn mislukt en de gemeenschap verschrikkelijk veel geld hebben gekost. De kunstroute van een half miljoen euro is een drama. Dat kun je de kunstenaars niet kwalijk nemen, maar wel de Zwolse bestuurders en vooral de kunstcommissie uit de stad. Zij hebben de laatste jaren al gigantisch veel geld verspild. Dit was voor mij de druppel, ik wil mijn mond niet meer houden. Want ook mijn naam gooien ze met al die mislukte projecten te grabbel. Als ik me voorstel als kunstenaar, denken mensen door dit soort idioterie al snel: daar heb je er weer zo een.’
‘Het is zonde, want Zwolle is op veel fronten zó goed bezig. Kijk naar wat Jonnie Boer, Wim Waanders en de Fundatie voor elkaar hebben gekregen. Wist je dat Waanders in de Broeren vorig jaar in China op nummer 6 stond van culturele hotspots in de wereld? En dan hebben we in deze stad een kunstcommissie die het ene na het andere project om zeep helpt en daarmee de uitstraling van Zwolle een deuk oploopt. Als deze kunstcommissie zichzelf serieus had genomen hadden ze halverwege dit project gezegd: stop er maar mee, want dit is belabberd.’
U struikelde bijna over de blauwe lijn van de kunstroute?
‘Klopt. Ik moest naar het ABN Amro-kantoor bij het station toen ik bijna viel over die blauwe sliert. Zie je de koppen in de media al voor je: Zwolse kunstenaar breekt been over nieuw kunstwerk van een half miljoen euro. Toen ben ik eens poolshoogte gaan nemen en ik kan niet anders concluderen dat dit project totaal is mislukt. Het moet de bezoekers van het station naar de stad begeleiden, maar dat doet het helemaal niet. Maar erger nog: het is levensgevaarlijk. Opeens zit er een bult in de weg, waaronder een treinspoor is gemaakt. Mijn broer zit in een rolstoel en dit soort opbrekingen zijn heel vervelend voor hem. En hoe denk je dat het voor blinde mensen is? Hoeveel moeite zullen zij hebben om die kronkelende blauwe sliert te ontwijken? Aan de stadsgracht staan vervolgens zogenaamde audioscopen. Let maar op: daar gaan kinderen aan hangen die vervolgens naar beneden vallen.’
De veiligheid van de mensen is in het geding?
‘Met kunst in de openbare ruimte moet je allereerst naar de veiligheid kijken. Maar dat doen ze in Zwolle dus niet. Neem nu de Engel in het centrum. Die staat er een aantal jaren, maar valt bijna uit elkaar. Telkens moet dat object weer worden vastgelijmd. Er komt straks een keer een moment dat er iemand onder zit en een scherp voorwerp op zijn hoofd krijgt. Het is een hoofdpijndossier bij de gemeente.’
Hoe kan dit in Zwolle allemaal gebeuren?
‘Dit is de zoveelste misser van de kunstcommissie in Zwolle. In Stadshagen moest er een Geheugentheater van 250 duizend euro komen. De kunstenaar heeft niets geleverd en het geld is vóóraf betaald. Alles is dus weg. Ook werd er in Stadshagen 100 duizend euro aan een kunstenaar gegeven voor een opdracht. Die zou op een dag worden onthuld. Er werd bij de Milligerplas een tent opgezet, er liep een olifant in de straten, er was een draaimolen, allemaal ter voorbereiding op de onthulling. Weet je wat het kunstwerk was? Niets. Dat was de boodschap van de kunstenaar: kunst is de kunst van het weglaten. En dus had hij niks gemaakt, behalve een cassettebandje met dat soort teksten. Kosten voor de Zwolse burger: 100 duizend euro. En het is allemaal goedgekeurd door de kunstcommissie.’
De kunstcommissie is de spil van alle mislukte en peperdure projecten?
‘Ja, zij bepalen voor 99,9 procent wie de opdracht krijgt. Maar die hele kunstcommissie in Zwolle functioneert al jaren niet. Het kan ook bijna niet functioneren, omdat leden uit die commissie zelf heel matige kunstenaars zijn geweest. Nu vergaderen ze elke maand en gaan ze op bezoek naar Amsterdam. Maar als ik ze uitnodig bij mijn atelier aan de Willemsvaart, zijn ze te beroerd om te komen. Ik ben nu in de gelukkige omstandigheid dat ik niet afhankelijk van ze ben. Maar hoe denk je dat dit overkomt voor ondernemers in de stad? Cafés krijgen een boete als ze hun terras 10 centimeter te ver naar rechts hebben gezet, maar er wordt meer dan een miljoen euro van ons geld uitgegeven aan dit soort belachelijke projecten.’
Is het typisch iets Zwols?
‘Zwolle beseft zich nog niet goed genoeg hoe belangrijk kunst en cultuur kunnen zijn voor een stad. Kijk naar wat Ralph Keuning met de Fundatie voor elkaar heeft gekregen. Al die bezoekers hebben het nu over Zwolle, komen niet alleen voor het museum, maar drinken ook koffie in de horeca, kopen een boek bij Waanders, overnachten misschien in een hotel. Er zijn zoveel voorbeelden dat kunst een trekpleister kan zijn in de hele stad. Maar dan moet het wél goed zijn. Ik heb hier onlangs de hele communistische partij uit Shanghai op bezoek gehad. Die vonden Zwolle prachtig. Ze zijn bij mij in het atelier geweest, hebben de Fundatie bezocht en gegeten bij de Librije. Maar als je als stad iets laat maken als deze kunstroute, ben je die goodwill ook zo weer kwijt.’
‘Zwolle is ook bang om groot te denken op het gebied van kunst en cultuur. Had voor dit geld een levensgroot object laten maken dat naast het ABN-kantoor komt te staan. Dán had heel Nederland erover gesproken. Maar deze kunstroute komt straks alleen maar in het nieuws als iemand zijn been erover gaat breken. En dat gáát gebeuren.’
En nu, wat zijn de oplossingen?
‘Deze kunstcommissie moet opstappen. Ze heeft de Zwolse burger al te veel geld gekost. Er moeten mensen komen die deskundigheid hebben van kunst in de openbare ruimte én een budget kunnen beheren. Nu is het zo dat er een potje van een half miljoen euro is en dat mag de kunstenaar dan gebruiken. Maar zo’n commissie kan ook eerst kijken wat er wordt gemaakt en dan zeggen: het is mooi, maar dit kan ook voor 100 duizend euro.’
