‘We kunnen straks welzijn van Zwollenaren niet betalen’

Zwolle moet 640 duizend euro extra bijleggen om de zorg voor kinderen in de stad te kunnen garanderen. Maar er zijn grote vraagtekens. ‘Wij kunnen straks het welzijn van de mensen in Zwolle niet meer betalen.’

– ‘We weten niet hoe groot deze doelgroep is.’
– ‘We weten niet hoe deze doelgroep eruit ziet.’
– ‘We weten niet hoe groot de wachtlijsten zijn.’
– ‘We weten niet hoeveel geld er nodig is.’
– ‘We weten niet of dit eenmalig is.’
– ‘We weten niet wat er aan de hand is.’

Zomaar een paar weet-ik-nietjes tijdens het debat in de gemeenteraad, maandagavond, waarbij de spanningen soms hoog opliepen. Misschien wel doordat het niet ging over de aanleg van een rotonde of het onderhoud van een molen, maar over het kwetsbaarste wat er is: de zorg voor kinderen. Om die zorg te kunnen garanderen moet de gemeente Zwolle 640 duizend euro bijspringen.
De oorsprong van het tekort komt doordat het Rijk de zorgtaken heeft neergelegd bij de gemeenten en daar minder budget voor heeft vrijgemaakt. Om toch rond te komen moet er – volgens de coalitie (ChristenUnie, VVD, PvdA en D66) in Zwolle – flink worden bezuinigd op het sociaal domein en moet er anders worden gewerkt. ‘Efficiënter’, ‘minder bureaucratie’ en ‘scherper inkopen’ zijn daarbij toverwoorden. Maar de realiteit is weerbarstiger, bleek ook uit het debat. Zorgaanbieders kunnen hun diensten niet verlenen als de tarieven niet omhoog gaan.

Voor de ChristenUnie, de grootste partij in Zwolle, is er echter niet veel reden tot paniek, vertelde raadslid Job Looijenga. ‘Ik geloof in een betere kwaliteit van zorg voor minder kosten. Er zijn mogelijkheden zat.’ Oppositiepartij Swollwacht reageerde fel. ‘De citroen is een keer uitgeknepen. Waarom constateert u niet gewoon dat er te weinig geld is om goede jeugdzorg in deze regio te bewerkstelligen? Ik vind het jammer dat we van u niet horen dat we eigenlijk voor een onmogelijke taak staan. Uw manier van denken betekent een gigantische inperking voor de jeugdzorg’, zei fractievoorzitter William Dogger.

Wat de ChristenUnie (en andere coalitiepartijen) eigenlijk wil is dat de gemeente scherper gaat inkopen bij de zorgaanbieders én dat er minder kinderen worden doorverwezen naar de zogenoemde tweedelijns zorg, waarbij veelal de huisarts een doorverwijzing maakt. Looijenga: ‘Als we geen tweedelijns zorg inkopen betekent dat een besparing van honderd procent. Op het moment dat we kunnen voorkomen dat we dat type zorg niet hoeven in te kopen, kunnen we een enorme besparing mogelijk maken. Het is een kwestie van geloof.’

PvdA-fractievoorzitter Eefke Meijerink kwam in het debat tussenbeide. ‘U zegt: we moeten minder inkopen, en u zegt dat we voor een onmogelijke opgave staan. Ik ben er verbaasd over dat mensen weten wat er aan de hand is, want ik weet dat niet. Tegen meneer Dogger wil ik zeggen dat we niemand zullen laten wachten op zorg en tegen meneer Looijenga wil ik zeggen dat het voorbarig is dat we minder zorg moeten gaan inkopen.’

Dogger reageerde fel op Meijerink. Waarschijnlijk omdat de PvdA in alle debatten over de mega-bezuiniging op het sociaal domein in Zwolle altijd een fervent vóórstander is geweest. Pogingen van de oppositie om de ozb te verhogen en daarmee minder op sociaal domein te bezuinigen werden eerder resoluut van tafel geveegd. ‘Ik maak me grote zorgen en dat zou u ook moeten doen. U hoeft geen helderziende te zijn om te constateren dat we voor een gigantisch probleem komen te staan. De ordinaire bezuiniging uit Den Haag betaalt zich nu uit. Alle jasjes beginnen te kraken, dit trekt een gigantische wissel op de kwaliteit van de zorg. Dit gaat een keer fout’, bitste Dogger zijn collega van de PvdA toe. De ChristenUnie snapte het probleem niet. ‘Als je er op zo’n groot budget een paar procenten naast zit, heb je het nog niet zo gek gedaan.’

In haar eigen bijdrage was Meijerink kritisch naar wethouder Ed Anker. Die had volgens haar al moeten zien aankomen dat er problemen aan zaten te komen. ‘We willen meer inzicht hebben in de oorzaken.’ Die opmerking viel bij Dogger weer verkeerd. ‘Het verbaast me dat u de wethouder een oorveeg geeft. Mevrouw Meijerink, waar was u dan? U bent gekozen om het college op deze problemen te wijzen. Dat hebben wij met de oppositie al vaker gedaan, maar van de PvdA heb ik nog nooit een kritisch geluid gehoord. U moet uzelf een spiegel voorhouden en u zelf aanspreken.’

In de beantwoording van de vele vragen bleek dat wethouder Ed Anker ook zijn zorgen had. Het beeld dat hij schetste van het probleem was een onthullend inkijkje in de manier waarop de gemeente met de zorgaanbieders probeert ‘efficiënter’ te werken. ‘Dit is een noodscenario’, zij hij over de extra gelden voor de jeugdzorg, die overigens uit een structurele buffer van vijf miljoen euro komen.
Anker: ‘Het is een heel onbevredigende situatie om te moeten zien dat het niet goed gaat en erachter te komen dat als we waren doorgegaan met de onderhandelingen met de zorgaanbieders het gat nog groter was geworden. We waren al een heel eind gevorderd, maar toen we de cijfers van het derde kwartaal zagen binnenkomen, hebben we aan de bel getrokken.’

Dat viel niet goed bij alle zorgaanbieders, vertelde Anker. ‘Sommigen moesten al veertig procent korting geven, en daar zou dan nu nog een keer tien procent bij komen. De situatie is nu zo dat zorgaanbieders voor jeugdhulp kinderen helpen, terwijl zij niet eens weten of dat vergoed wordt. We zitten in een onrustige periode, wij als college, u als raad en de zorgaanbieders.’

Volgens de wethouder heeft de gemeente Zwolle zich in de onderhandelingen niet als een betrouwbare partner opgesteld. ‘In de tweede helft van december hebben we gedaan wat je niet mag verwachten van een betrouwbare onderhandelingspartner. We hebben, net voordat we de contracten wilden tekenen, gezegd dat we toch nog meer korting moeten krijgen. We hebben het kleed onder het servies vandaan getrokken.’

Anker zal naar Den Haag trekken om te kijken of er meer budget naar Zwolle kan. Maar GroenLinks was allerminst tevreden met de antwoorden, ook al omdat de partij eerder voor deze problemen had gewaarschuwd. ‘U bent met een droomsafari bezig’, vertelde fractievoorzitter Patrick Rijke de wethouder. ‘Daar verwacht ik geen wonderen van. Of we moeten straks elke keer bijlappen of u gaat stennis schoppen in Den Haag zodat we meer geld krijgen’, gaf hij de wethouder mee.

Uiteindelijk zullen alle partijen akkoord gaan met de 640 duizend euro om de jeugdhulp te garanderen. Daar waren zelfs Swollwacht en de PvdA het over eens.